Setup Menus in Admin Panel

Mannedag – Uitbranding

UITBRANDING

 

 

By wyse van definiëring kan ons sê: uitbranding is wanneer jy voortgaan teen ‘n tempo wat jou liggaam, gees en emosies uiteindelik nie meer kan hanteer nie

Een van die tragiese paradokse van uitbranding is dat mense wat blyk die mees

toegewydste te wees, die mees gecommit, die mees verantwoordelik, hoogs gemotiveerd, beter geskool, entoesiasties en belowend…

… juis hulle ly uiteindelik aan uitbranding – waarom?

… gedeeltelik omdat hierdie persone oor die algemeen baie idealisties en perfeksionisties is, sê die Christen psigiater, dr Paul Meier

… in die proses is hulle dikwels geneig om te veel van hulself sowel as van andere te verwag

… ook omdat hulle aanvanklik bo gemiddelde goeie resultate gelewer het, verwag andere dat hulle op die langtermyn hierdie prestasies sal handhaaf

Die tipiese werkoholis, wat ook oor die algemeen baie perfeksionisties is, land baie maklik in hierdie slaggat

… daar is dikwels ‘n verhaal van emosionele pyn en verwerping > gevolglik moet hy homself ten alle koste bewys

… die boodskap in die verlede was heel dikwels: jy maak dit nie en jy sal dit ook nie maak nie!

  • Die totale persoon word aangetas

Die volgende drie areas word geraak:

  • Emosioneel

Die persoon is ontnugter en voel as persoon en as werker na ‘n mislukking

… tekens van woede, sinisme, negatiwiteit en geïrriteerdheid kom na vore

… daar kan frustrasies wees as gevolg van gevoelens van hulpeloosheid, hopeloosheid en innerlike twyfel

… nog ‘n algemene simptoom is valse skuldgevoelens omdat daar gepoog is om oormatig verantwoordelik of gecommit te wees – dit gaan dan dikwels gepaard met die gevoel dat ‘n sekere taak nie goed genoeg of perfek genoeg voltooi is nie

  • Self hiermee geworstel: totdat Here vir my sê: “Jy stel aan jouself hoër eise as wat Ek aan jou stel.”

Verdere tekens van emosionele uitbranding sluit in apatie, konsentrasie-

probleme, verminderde eiewaarde, gevoelens van teleurstelling, disoriëntering of verwarring

Depressie is dan geneig om na vore te kom aangesien die persoon teleurgesteld

in homself is omdat hy nie meer in staat is om dieselfde hoë vlakke van effektiwiteit te handhaaf as vroeër nie

  • Fisies

Spr 17:22 (Boodskap): “Vreugde en geluk is goed vir jou gesondheid.

Depressie kan jou knak.”

Navorsing dui op die feit dat wanneer die liggaam op ‘n konstante vlak

blootgestel word aan stres, dan pas dit by hierdie toestand aan deur komplekse stres hormone te produseer vanaf die adrenalien kliere

… ongelukkig is dit egter so dat juis hierdie tipe toestand stimulerend kan wees vir baie mans (volgens Prof A Hart)

… hulle word letterlik verslaaf aan die hoë vlakke van adrenalien in hul bloedstroom en kan dit selfs stimulerend en aangenaam vind

… vir sommige van hulle word stres die roete na opwinding

Maar, tragies dat dit ook die roete na selfvernietiging toe is

… ons kan nie stres heeltemal elimineer nie, maar ons moet weet hoe om oormatige vlakke daarvan te herken

Volgens die Meier klinieke se bevindinge oor jare heen kan langdurige stres en uitbranding lei tot die volgende fisiese probleme:

  • Permanente gevoelens van uitputting
    • Rugpyn
    • Nekpyn
    • Hoofpyne – ook migraines
    • Slapeloosheid
    • Verlies aan eetlus (of ‘n eetlus wat nooit versadig kan word nie)
    • Maagsere
    • Hoë bloeddruk en vinnige hartkloppings
    • Spierspanning
    • Voortdurende verkoues
    • Spysverteringsprobleme
    • Allergieë
    • Tande kners snags
    • In ernstige gevalle van stres en uitbranding: hartaanvalle en beroertes

Die reaksie van so baie mans is egter om simptome soos hierdie te sien as

 struikelblokke wat oorkom moet word

… hulle besef nie dat dit eintlik waarskuwingseine is waarop ag geslaan moet word nie

… > óf hulle ignoreer dit dan, óf hulle onderdruk dit deur medikasie

… dit lei dan tot ‘n tydelike verligting van simptome, maar dit keer nie die aftakelingsproses in die liggaam nie

Iemand het dit soos volg gestel:  “Ek voel soos ‘n munt masjien: iemand gooi

geld in en trek  die slinger en uit kom……ek moet net heeltyd gee en gee en gee.”

Die probleem is egter mettertyd: wanneer ek vir te lank aanhou om te gee > uiteindelik op die langtermyn innerlik leeg en totaal uitgeput > moedeloos > neerslagtig > onttrekking > ontvlugting (enige verslawing)

… dan volg die skuldgevoelens gewoonlik omdat ek fisies en emosioneel nie meer in staat is om verder te bly gee nie > geloofskrisis > roepingskrisis

… en dan is dit ‘n bose kringloop wat al verder uitkring > sommige gooi handdoek in deur bv. selfmoord (vroeër vanjaar my beste vriend begrawe)

… andere se liggame gee totaal in: traumatiese ervaring

  • Man met hartaanval op 35 > verkoop alles in die stad
  • Geestelik

As Christene weet ons dat die onderhouding van ‘n aktiewe gebedslewe, meditering, en Bybelstudie essensieel is tov ‘n groeiende geestelike lewe

… tog gebeur dit dat talle mans woestynperiodes in hul eie lewens ervaar waar hierdie praktyke ‘n las word en selfs gestaak word (baie dikwels agv uitbranding)

… soms vir baie van ons vroue ‘n bietjie makliker om by Bybelstudies en geestelike verryking uit te kom – die man raak maklik agter

… > en as ek die woestynfase tref > al meer skuldgevoelens

… daar kan selfs twyfel ontstaan mbt die waarheid wat jy veronderstel is om uit te leef

… > twyfel mbt tot jou algemene roeping as Christen > ‘n punt waar jy maar net wil handdoek ingooi en jy verstaan nie regtig die diepere oorsake wat vir jou eintlik by hierdie punt gebring het nie

Belangrikheid van onverwerkte trauma (tema van uitbranding en bitterheid)

… bitterheid beroof jou van ‘n kwaliteitslewe1

Die sindroom waaroor dit hier gaan, word treffend geïllustreer in die Evangelie

van Lukas (10:41) waar Jesus die huis van Marta en Maria besoek

… Martha is oormatig betrokke by die huislike take en voel sterk dat haar suster, Maria, haar moet help in plaas daarvan om na Jesus se onderrig te sit en luister

… Jesus verduidelik gevolglik aan Marta dat haar prioriteite verkeerd is

… liefdevol en met sorg verduidelik Hy ook aan haar dat vanweë haar angstigheid rondom werk, “… sy besorgd en bekommerd geraak het oor baie dinge.”

LB:  “Daar is baie dinge waaroor jy ontsteld is en jou moeg maak.”

Message:  “Martha, dear Martha, you’re fussing far too much and getting yourself worked up over nothing.”

“She was tied up in knots.” – vasgedraai in knope en strikke

Die oorspronklike terme hier beteken letterlik: bekommernis, angs, ontsteltenis,

besorgdheid

Talle persone sal kan identifiseer met Marta se angstigheid in ‘n poging om hul

eiewaarde deur middel van hul werk te bewys

‘n Belangrike vraag: Wat is die dieper wortel agter my gedrewenheid – spoke en

 stemme vanuit die verlede?

  • Depressie

Belangrike boek deur Prof Archibald D. Hart: Unmasking male depression: recognizing the root cause to many problem behaviors such as anger, resentment, abusiveness, silence, addictions, and sexual compulsiveness.

Hy beskryf depressie as ‘n verborge pyn diep in die wese van talle mans – ‘n pyn wat in talle gevalle nooit gediagnoseer en nooit behandel word nie

… indien nie behandel nie, is die gevolge uiters ernstig

… studies toon aan: selfmoord meer algemeen by mans as vroue – selfmoord syfers by mans ook 3x hoër gedurende middeljare as tydens enige ander lewensfase – uitbranding dikwels aan die wortel

Verder uiters belangrik: manlike depressie presenteer met ander simptome as

 vroulike depressie

… dit is verwarrend omdat meeste kliniese studies en literatuur oor depressie was in verlede gebaseer op navorsing wat op die vrou gefokus het

Prof Hart verduidelik dat by meeste depressiewe vroue, woede en ander verwante emosies na binne gekeer word teen hulself > depressie

… by meeste depressiewe mans egter, word woede en ander verwante emosies

na buite gerig en geprojekteer

… dit raak veral dan diegene met wie hulle in ‘n emosionele verhouding is soos ‘n huweliksmaat of vriendin of kinders

… vir talle depressiewe mans kan hierdie woede dan manifesteer in ‘n geskree, argumente, blamering en selfs in fisiese geweld of stilstuipe, verslawings en seksuele kompulsiwiteit

… lg aspek lê aan die wortel van talle buite-egtelike verhoudings

  • Ouderling wat oornag by sekretaresse intrek
  • Die gevolge

Een van die gevolge:  die persoon kan nie meer rasioneel en logies dink nie

… ontvlugting is al uitweg en dit maak nie saak wat die metode is nie – ek wil eenvoudig net uit die situasie kom

  • Kerklike leier in belangrike pos – 200 afsprake vir die komende jaar > huwelik tuimel > uit bediening
  •  ‘n Leraar begin om te huil nadat hy op die preekstoel geklim het – vir 15 min lank kan hy homself nie bedwing nie – hy voel dat hy niks meer het om te gee nie en dat hy innerlik totaal gedreineer is [Fanie met dogter se krisis]
  • ‘n Sielkundige raak betrokke in ‘n verhouding met ‘n kliënt – hy is ‘n toegewyde Christen en dit sou waarskynlik nie gebeur het indien hy nie geworstel het met intense uitbranding nie [genesing impliseer nie ontduiking van die verantwoordelikheid nie maar wel die aanvaarding van volle eienaarskap van die probleem]
  • In ‘n woede uitbarsting vaar ‘n maatskaplike werker uit teenoor ‘n vierjarige dogtertjie – die oorsaak is uitbranding

Niemand staan net een oggend op en besluit op die ingewing van die oomblik dat hy ‘n onverantwoordelike ding gaan aanvang nie

Daar is gewoonlik ‘n geskiedenis, en die uiteindelike gevolge:

–  Eties/morele onderskeidingsvermoë vertroebel

–  Nugtere en heldere denke bly in slag

–  Satan misbruik ook die situasie om jou onderskeidingsvermoë aan te tas > weet dat jy fisies uitgemergel is > kan nie duidelik tussen lig en duisternis onderskei nie

Die probleem gewoonlik: wanneer ‘n mens hierdie punt van uitbrandingbereik het, dan is die pad terug nie so maklik nie

… indien motor se ligte oornag aan gelos is > battery pap – jy kan dit vinnig koppel aan ‘n ander battery en motor aan die gang kry maar dit gaan nie die eintlike probleem oplos nie

… slegs een oplossing: om dit stadig te herlaai – slowcharge

… so kan ons ook ons liggame “jumpstart” met kafeïen, steroïede, nikotien, alkohol, dwelms, ens.

…  maar die enigste langtermyn oplossing: spreek die wortel van die probleem aan en recharge slowly

Indien jy ná twee weke se vakansie nog steeds presies dieselfde simptome

ervaar dan sit jy waarskynlik met uitbranding

… minimum 6 weke skoon breuk – in ernstige gevalle selfs 3 maande tot ‘n jaar

  • Skoonpa en gordelroos

Die herstelproses moet ook gefasiliteer word op fisiese, emosionele en geestelike terreine – indien enigeen afgeskeep > kans groot op terugval

NB: ons kan selfs met die kerk se belange teen so ‘n spoed hardloop dat dit nie tot eer van God is nie – veral as dit ten koste geskied van ande belangrike areas in my lewe

  • Sarel gevra om te bedank as diaken

Toksiese godsdiens bevorder ook uitbranding – klem op reëls eerder as verhouding

Sommige ouens hardloop al vinniger met toksiese godsdiens in ‘n poging om te probeer ontvlug vanaf onverwerkte emosionele pyn = uiters kwesbaar vir uitbranding

Belangrike vrae:

  • Werk jy nie moontlik te hard bloot om erkenning te ontvang nie?

… > sit jy moontlik met onverwerkte emosionele bagasie, selfs uit kinderjare > ‘n groot innerlike vakuum

… solank jy kan presteer en daagliks erkenning kry = emosionele suurstof wat jou kop bo water hou

Gemiddelde persoon gebruik daagliks onbewustelik tot 50% emosionele en psigiese energie in onderdrukking van onaangename herinneringe uit verlede

… > daar bly gevolglik slegs 50% energie oor vir loopbaan en gesin

  • Vriend se verhaal: traumatiese kinderjare met pa ‘n alkoholis > redelik chaos in sy lewe

… > neem die besluit (eed): “Ek sal bo uitkom en ek sal beheer neem oor my lewe en daar sal orde wees!”

… > uiteindelik hét hy bo uitgekom, maar so totaal in beheer en teen so ‘n pas om steeds hoër doelwitte te behaal dat hy ‘n al groter prys begin betaal het in sy huwelik en sy verhouding met sy kinders

… ook wat sy eie liggaam betref (kombinasie van distrofie, ME-virus en uitbranding)

… kritiese punt: om oor te gee aan die HG – toe ek nie in beheer was nie was dit chaos: geweldige innerlike vrees – egter ‘n bose kringloop

Die groot vraag is dus: met watter onopgeloste sake worstel jy nog in jou lewe?

Onverwerkte hartseer en trauma ly tot allerlei ontvlugtings:

#  Seksualiteit (pornografie – internet)

  • Makelaar: 10.00 saans laai hy prostitute op of voor internet

#  Eetversteurings

#  Dobbel (ds. Van Wonderboom)

#  Koopgier

#  Alkohol of dwelms

As ons nie by die dieper wortel uitkom nie > alle behandeling en pogings op die langtermyn tevergeefs

  • Hoe was konflik hanteer binne jou familie van oorsprong?

… indien dit op ‘n verkeerde wyse hanteer is dan het jy waarskynlik nie grense wat jou kan beskerm nie

… jy sal gevolglik ook oormatig erkenning soek – nie weet waar om ‘nee’ te sê nie > kwesbaar

  • Wat was jou familie se siening oor werk?

… was prestasies baie belangrik – moeilik om te ontspan

… sonder om skuldig te voel, moet jy in staat wees om ontspanning te kan geniet

… my pa ‘n werkoholis – baie arm opgegroei – verloor sy moeder as klein seuntjie > innerlike ‘eed’ (skakel uit Israel) > ekself nooit geleer om vakansie te hou nie [ons dra ons onverwerkte pyn oor aan die volgende geslag]

  • Hoe was finansiële aangeleenthede hanteer binne jou familie van oorsprong?  [bankrotskap – arm jare > verwerping?] – gesonde balans of wanbalans?

… wat is jou houding tans teenoor geld – is jy sy dienskneg?

… is daar nie moontlik ‘n ‘eed’ wat jare gelede uit pyn geneem is en wat uitgekanselleer moet word nie?

  • Was daar ‘n ouer wat nie regtig betrokke was nie?  Jy moes kompenseer vir hom/haar – hulle rol oorneem op ‘n ouderdom toe jy nog nie emosioneel gereed was daarvoor nie [emosionele bloedskande]

… dit kan alles deel wees van die bagasie wat ons met ons saamdra en wat vir ons kwesbaar maak vir faktore soos uitbranding en depressie

  • Geniet ek dit wat ek doen? Is ek daagliks besig om my diepste passie uit te leef? [R10 milj in jou rekening]

… kollega: plafon in bediening bereik – salaristjek is enigste motivering

  • Om besig te wees, kan ‘n vloek wees – vir sommige raak dit egter ‘n status simbool

… hoe besiger ons is, hoe meer ysters in die vuur > hoe groter indruk op andere

… dit kan egter ontwikkel in ‘n godslasterlike poging om God se werk te doen (dr. George Roux)

Die ou Kerkvaders het die volgende lewensprioriteite gedefinieer:

  1. Rus
  2. Slaap
  3. Meditering
  4. Werk

Hulle het dan bygevoeg dat indien jy méér bruikbaar vir God wil wees, jy op die eerste drie moet konsentreer

… ons het die volgorde omgeruil en al die klem op die laaste een geplaas

  • Dominee: drankprobleem, depressie, huweliksprobleme: 109 begrafnisse
  • Kry jy enige fisiese oefening? (die fikse persoon is beter bestand teen stres, uitbranding en medelye-moegheid)
  • Eet en drink jy reg?
  • Hoe lyk jou daaglikse program?
  • Hoe gereeld is daar breuke ingebou: daagliks, weekliks, maandeliks, kwartaalliks, jaarliks
  • Neem jy elke jaar al jou verlof?

#  Eie swaer wat predikant is – in vorige gemeente: binne 6jr het hy 21 weke verlof nie geneem nie > ontwikkel migraine hoofpyne en spierspasmas > skuif na kleiner gemeente – na drie jaar sukkel hy steeds om te herstel > bloeddruk probleme

#  ek doen berading met ‘n dominee: 6 jr nie verlof – hy sou vir ‘n volle jaar met verlof kon gaan – drie keer die vorige 2jr deur ‘n psigiater laat opneem – kan nie meer krisisse in gemeente hanteer nie > lei ook tot huwelikspanning > uiteindelik gesprek met kerkraad

  • Op watter wyse vul jy jou geestelike bronne gereeld aan?

Is daar enige ondersteuningsraamwerk rondom jou – mannegroep, selgroep, Bybelstudie groep – mense teenoor wie jy ook verantwoording verskuldig is – mense wat gereeld vir jou bid – mense wat geestelik in jou lewe inspreek?

  • Wat doen jy vir persoonlike verryking? (kursusse, stokperdjies, sport, musiek, ens)
  • Mentor/geestelike klankbord

Een keer ‘n kwartaal ‘n broederlike gesprek:

  • Hoe gaan dit met jou geestelik? Stiltetyd? Hoor jy gereeld nog die Here se stem? Beleef jy Hom as naby?
  • Hoe gaan dit met jou fisies en emosioneel?
  • Wat is die dinge wat vir jou die afgelope drie maande baie moedeloos gemaak het?
  • Watter moeilike situasies en gevalle het jy gehad om te hanteer ?
  • Wat is die bagasie uit die verlede wat jy nog nie afgelaai het nie?
  • Hoe voel jy oor die toekoms?
  • Is jy nog opgewonde oor jou loopbaan?
  • Is jy nog opgewonde oor jou roeping as Christen?
  • Hoe gaan dit met jou huwelik – jy en jou kinders?
  • Hoe gaan dit met jou finansieel?
  • Wanneer laas het jy verlof geneem? – ontspanning – stokperdjies?
  • Wat is die dinge wat jou bang maak?

2 Kor 4:7:  “Ons wat hierdie skat in ons het, is maar kleipotte wat maklik

 breek… ”

Stres, trauma, onverwerkte emosionele bagasie, depressie, uitbranding:  dit het alles die vermoë om enigeen van ons te knak indien ons nie die reëls nakom nie

… met die hulp van die HG asook die nodige begeleiding kan ons egter oor die steilste bult kom

… > en dan kan ons soveel meer bruikbaar en diensbaar in God se hand wees

… > manne wat deur ‘n vuuroond gegaan het – ‘n getuienis in die hart, en ‘n salwing om nou uit te reik na ander ouens wat vasgeval het

Jer. 31:13 (Boodskap): “Die Here sê Hy sal hulle gehuil verander in blydskap.

Hy sal hulle troos. Hy sal hulle depressiewe gevoel wegvat en in die plek daarvan vreugde gee.”

 

top
© Wentzel Coetzer. All rights reserved.
X